«انفجار هسته‌ای»
تعریف انفجار
انفجار اعم از عادی یا هسته‌ای عبارت است از رهایی مقدار زیادی انرژی در مدت زمانی بسیار کوتاه و در فضای محدود.
ساختار انفجاری هسته‌ای
در انفجار هسته‌ای حرارت و فشار حاصل از اندازه‌ای است که جرم بمب و همه مواد موجود در فضای مزبور را در آن واحد زمان به صورت توده‌ای از گاز داغ، ملتهب و فشرده درآورده و تشکیل گوی آتشین که در حدود چند میلیون درجه حرارت است می‌دهد. این گوی آتشین بلافاصله انبساط کرده و به لایه‌های بالای جو صعود می‌کند. انبساط سریع گوی آتشین فشار اطراف خود را بالا برده و موج انفجار بسیار شدیدی و یا موج ضربه فوق‌العاده‌ای در زمین یا آب یا در زیر زمین ایجاد می‌کند که اثر تخریبی انفجار مربوط به آن‌هاست.
مشخصات انفجاری هسته‌ای
در نزدیکی انفجار سرعت موج از یک کیلومتر در ثانیه یعنی هزارها کیلومتر در ساعت بیشتر است.
قسمت عمده‌ای از انرژی انفجار به صورت حرارت و نور آزاد می‌شود که در منطقه وسیعی ایجاد آتش سوزی نموده و حتی در فاصله‌های دورتر سبب سوختگی در پوست بدن موجودات زنده‌ای که در معرض آن‌ها قرارگرفته باشند می‌گردد.
مقدار زیادی اشعه نامرئی هسته‌ای به نام تشعشع هسته‌ی اولیّه به وجود می‌آید که قدرت نفوذی فوق‌العاده‌ای داشته و بر حسب شدّت تشعشع آن‌ها آثار بیولوژیکی تشعشعات هسته‌ای وخیم یا کشنده در موجودات زنده به وجود می‌آورند.
مواد حاصل از انفجارهای هسته‌ای به شدت رادیو اکتیو بوده و منطقه وسیعی را به طوری آلوده می‌سازد که بر حسب نزدیکی یا دوری از مرکز انفجار تا مدتی غیر قابل سکونت خواهند بود؛ مانند هیروشیمای ژاپن.
در انفجارهای معمولی درجه حرارت در مرکز انفجار به حدود «5000 درجه سانتی‌گراد» و در مورد انفجارهای هسته‌ای به «ده‌ها میلیون» درجه می‌رسد.
حوزه انفجار هسته‌ای
قطر کره آتشین از بمب هسته‌ای یک مگا تنی در یک هزارم ثانیه به حدود «150 متر» رسیده و در هر ثانیه به حداکثر اندازه خود که حدود «2000 متر» است می‌رسد و پس از یک دقیقه نسبتاً سرد شده و روشنایی خود را از دست می‌دهد. این زمانی است که انفجار «7 کیلو متر» صعود کرده است. برای تصور میزان درخشندگی آن کافی است اشاره کنیم که:
از فاصله یکصد کیلومتری از نور خورشید در وسط روز درخشنده‌تر است.
در پاره‌ای از آزمایش‌ها که در طبقات بالای جو انجام گرفته نور حاصله از فاصله «1000 کیلومتری» محسوم بوده است، که تحت بعضی شرایط این نور می‌تواند موجب کوری موقتی یا سوختگی دائمی شبکیه چشم شود.
در موقع آزمایشات هسته‌ای در معرض بودن تصادفی اشخاص موجب سوختگی شبکیه چشم در مسافت «10 مایلی» در سلاح «20 کیلو تنی» شده است.
گوی آتشین همان طور که به سرعت بزرگ شده و صعود می‌کند، تغییر شکل داده و پهن‌تر می‌شود. ضمناً هوا و خاک و عناصر دیگر را از پایین به داخل خود می‌مکد و به همین ترتیب دنباله‌ای از غبار تشکیل می‌شود که گوی آتشین را به زمین وصل می‌کند. کره آتشین به تدریج سرد شده و به صورت ابری متلاطم در می‌آید که ابتدا سرخ رنگ بوده و بعد سفید می‌شود. در این حال با دنباله خود شکل قارچی به خود می‌گیرد.
تخریب بعد از انفجار هسته‌ای
چنانچه انفجار در سطح زمین یا نزدیکی آن اتفاق بیافتد مقدار زیادی خاک و شن و مواد مختلف بخار شده و همراه با گوی آتشین بالا می‌روند. یک صدم انرژی سلاح مگا تُنی در ترکش سطحی کافی است که «4000 تن» خاک و شن و سنگ را بخار نماید. این مواد که بدین ترتیب به داخل گوی آتشین کشیده شده با مواد رادیو اکتیو مخلوط می‌شوند و ابر اتمی قارچ شکل انفجارات اتمی را شکل می‌دهند. ذرات این باد به تدریج به زمین بازگشته و یا در اثر برف و باران به زمین ریخته خواهد شد. این عمل ریزش اتمی نامیده شده و منبع تشعشعات باقیه خواهند بود.
در انفجارهای زیر آبی مقدار زیادی آب بخار خواهد شد؛ یک صدم انرژی سلاح یک مگا تنی کافیست که «20000 تن» آب را بخار کند.
انفجار زیر زمینی اتمی ایجاد تکان‌هایی مانند زمین لرزه می‌نماید. در اثر این لرزش و جابه‌جا شدن قسمتی از سطح زمین خرابی به وجود می‌آید. امّا انرژی یک زلزله قوی با انرژی یک میلیون بمب اتمی برابر است!
تقسیم‌بندی انرژی انفجار سلاح اتمی
مجموع انرژی حاصله که به نام قدرت بمب نامیده می‌شود به سه اثر اولیه تقسیم می‌شود. گرچه تقسیم‌بندی انرژی تا اندازه‌ای به نوع سلاح، سوختنش و شرایط انفجار بستگی دارد، ولی به طور کلی به صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
1) 50% انرژی توسط موج انفجاری یا موج ضربه حمل می‌شود.
2) 35% انرژی را تشعشع حرارتی و امواج نورانی در خود دارند.
3) 15% انرژی را تشعشع هسته‌ای (5% تشعشع ابتدایی، 10% تشعشع باقیه) دارد.
منبع: دانشنامه رشد
